Tây Bắc đang là một điểm đến du lịch hấp dẫn trong mắt nhiều du khách trong và ngoài nước nhờ phong cảnh thiên nhiên hữu tình, hùng vĩ và trải nghiệm cuộc sống bình yên, giản dị của bà con nơi đây. Không chỉ vậy, Tây Bắc còn nổi tiếng bởi các món ăn đặc trưng, mang đậm dấu ấn núi rừng. Nét đẹp và sự độc đáo trong ẩm thực Tây Bắc đã và đang góp phần tạo nên một nền ẩm thực Việt Nam đặc sắc, phong phú.

Hãy để iPOS.vn gợi ý cho bạn một vài món ăn đặc sản nên thử khi đi du lịch Tây Bắc trong bài viết dưới đây nhé!

1. Vì sao ẩm thực Tây Bắc lại có sức hút đến thế?

Nằm trên những vùng núi cao thuộc các tỉnh biên giới giáp Lào và Trung Quốc, khu vực Tây Bắc nước sở hữu cảnh sắc thiên nhiên cực kỳ hùng vĩ, tráng lệ và hoang sơ. Nền kinh tế nơi đây chủ yếu đi theo hướng nông nghiệp canh tác lúa nước trên ruộng bậc thang và chăn nuôi các loại gia súc cỡ lớn theo hình thức nuôi thả. Bởi vậy mà sản vật tự nhiên của vùng đất Tây Bắc cũng rất thơm ngon, tự nhiên, giàu dưỡng chất, mang đậm đặc trưng vùng núi rừng mà không nơi đâu có được như.

Vùng núi Tây Bắc còn là nơi ở của nhiều dân tộc thiểu số khác nhau như Thái, H’mông, Dao,…  Sự đa dạng và hòa trộn của các nền văn hóa dân tộc khác nhau đã mang đến nét phong phú và đặc sắc cho ẩm thực Tây Bắc, mỗi cộng đồng có thể học hỏi món từ cộng đồng khác và biến tấu lại cho phù hợp với khẩu vị của dân tộc mình. Nếu đã một lần tới nơi đây, chắc hẳn du khách không thể từ chối hương vị thơm ngon hấp dẫn của nộm măng hoa ban (dân tộc Thái), cá nướng gập (Sơn La), phở chua (Bắc Hà), đồ nướng (Sa Pa),… 

Một điểm chung trong ẩm thực khu vực Tây Bắc là người dân sử dụng rất nhiều hạt, gia vị như mắc khén, hạt dổi, rau rừng, ớt, gừng, tiêu, thảo quả, quế, hồi,… đều là những sản vật mang đậm dấu ấn núi rừng. Ngoài ra, Tây Bắc còn nổi tiếng bởi các loại rau rừng, món măng thơm ngon đậm đà hay một số loại gạo ngon đặc trưng.

Xem thêm: Hướng đi nào cho các hàng quán truyền thống lâu đời: Nên hay không mở nhượng quyền?

2. Các món ngon đặc trưng nhất định phải thử của vùng Tây Bắc

2.1. Pa pỉnh tộp

Pa pỉnh tộp là món ăn đặc sản của người Thái ở khu vực tỉnh Lai Châu. “Pa” theo tiếng Thái có nghĩa là “cá suối”; pa pỉnh tộp có nghĩa là cá suối gập lại khi nướng lên, thường được làm từ những con cá suối, cá chép, cá trôi, cá trắm… sống ở vùng suối núi. Sở dĩ có tên gọi như vậy là vì món này được người Thái chế biến bằng cách mổ và làm sạch cá trước, tẩm ướp, sau đó gập lại mới đem đi nướng. Cá nướng cùng các loại gia vị như mắc khén giúp hương thơm đậm đà hơn; thịt ngon và chắc, không bị bở như các loại cá nuôi.

Nghe cách làm thì có vẻ đơn giản, nhưng thực chất pa pỉnh tộp lại là một món ăn đánh giá được bàn tay khéo léo của người chế biến. Khi làm cá phải làm thật sạch, ướp gia vị sao cho vừa phải không lấn át độ thơm ngon của thịt cá, cũng như canh lửa và thời gian nướng phù hợp,… tất cả những khâu đó phải làm thật cẩn thận thì đến cuối cùng chúng ta mới có thể được thưởng thức “pa pỉnh tộp” đậm đà, đúng đặc trưng của núi rừng Tây Bắc.

2.2. Thắng cố

Nhắc đến ẩm thực vùng Tây Bắc không thể không nhắc tới thắng cố – món ăn truyền thống của người H’mông. Từ một thứ đặc sản dân dã, lâu đời của người H’mông trong các ngày lễ quan trọng hay chợ phiên, thắng cố dần được khách du lịch biết đến và truyền tai nhau, để rồi trở thành một món ăn được khách thập phương tìm kiếm để thưởng thức mỗi khi đến với mảnh đất này.

Thắng cố có nghĩa là canh thịt, bao gồm các loại thịt thường được chế biến như ngựa, trâu, bò, và lợn. Nguyên bản của món thắng cố sẽ được làm từ nguyên liệu chính là thịt ngựa, nhưng hiện nay thịt ngựa rất hiếm và đắt nên mọi người đã dần thay thế bằng các loại thịt khác như bò, trâu, lợn,… Cách làm của món thắng cố là pha trộn tất cả các bộ phận của gia súc như lòng, tim, gan, phổi, tiết, thịt và cả xương với 12 loại thảo mộc núi rừng như thảo quả, quế, hồi,… rồi ninh thật nhừ lên. 

Thắng cố gây ấn tượng với mùi hương ngai ngái của ruột non động vật, đặc biệt là khi để nguyên các thứ bên trong thì mới ngon đúng vị, nên thoạt nhiên nhiều người sẽ e dè, lắc đầu không dám dùng thử. Tuy nhiên, đó mới là những “gia vị” tự nhiên giúp món thắng cố thêm đậm đà hơn, một khi đã thử qua thì rất khó để chúng ta có thể từ chối một đặc sản tuyệt vời như vậy.

Thắng cố luôn là món ăn làm say đắm biết bao thực khách bởi chúng mang dư vị tuyệt vời của ẩm thực vùng cao. Ăn một lần chắc chắn sẽ có lần 2, lần 3,…và rất dễ bị “nghiện”, nghiện mùi hôi bùi pha chút vị đắng của đặc sản này. Còn gì thú vị hơn khi chúng ta đến Tây Bắc vào đúng lúc cái lạnh của mùa đông đang lan tỏa khắp đất trời, cùng ngồi lại sưởi ấm bên bếp lửa hồng và làm nóng người bằng món thắng cố lạ miệng này nhỉ!

2.3. Lợn cắp nách

Cũng là một trong những đặc sản phổ biến ở Tây Bắc, lợn cắp nách được rất nhiều du khách lựa chọn thưởng thức khi tới vùng đất núi non chập trùng này. Lợn cắp nách hay còn gọi là lợn Mường Sapa, lợn lửng, lợn ri, lợn còi; là sản phẩm lai tạo giữa lợn rừng và lợn Mường. Lợn cắp nách có mõm nhọn, đầu nhỏ, bụng thon, mông tròn, hầu treo, gáy nhọn, lông rễ tre màu đen, cứng và mượt; chỉ nặng khoảng trên dưới 30kg. Cái tên “lợn cắp nách” xuất phát từ kích thước nhỏ bé của chúng, vì đôi khi người dân Tây Bắc phải cho giống lợn này vào túi, bao hoặc cắp nách để kịp mang tới phiên chợ bán.

Thông thường, lợn cắp nách không được nuôi kiểu nhốt chuồng như ở dưới đồng bằng mà chủ yếu theo kiểu nuôi thả. Sau khi lợn con được sinh ra thì người dân miền núi sẽ thả lợn cắp nách ở ngoài rừng để chúng tự kiếm rau rừng, ngô, khoai sắn và thức ăn trong rừng, thỉnh thoảng lên núi và cho chúng ăn củ sắn hoặc bắp ngô. Nhờ việc được nuôi thả như vậy nên lợn cắp nách chạy nhảy và vận động nhiều hơn so với lợn dưới miền xuôi; thịt cũng rất ngọt, săn chắc, ít mỡ, nhiều nạc và khi ăn không bị dai hay bở.

Có rất nhiều cách để chế biến món ăn từ thịt lợn cắp nách như: nướng (phần thịt từ vai), hun khói, giả cầy (thịt thủ, nầm bụng), om, lòng dồi, luộc, hấp (phần thịt mông hoặc hấp cách thủy phần thịt bụng lẫn xương sường), xào, sườn nấu canh, tiết canh… Phổ biến và nức tiếng nhất có lẽ là món thịt lợn cắp nách quay với phần bì giòn tan, phần mỡ ngậy nhưng không ngấy, phần thịt săn nhưng vẫn mềm mọng nước.  Người ta thường dùng lợn cắp nách kèm với chẩm chéo – một loại gia vị đặc trưng của vùng núi Tây Bắc và uống cùng rượu táo mèo hoặc rượu ngô.

2.4. Nậm pịa

Nậm pịa, hay nặm pịa, đây là món ăn truyền thống của người dân tộc Thái ở vùng Tây Bắc. “Nậm” trong tiếng Thái có nghĩa là “canh”, “pịa” là phần chất dịch sền sệt trong ruột non của các loài động vật ăn cỏ như trâu, bò, dê hay còn gọi là phân non. Tùy vào lấy phần pịa từ loài động vật nào mà ta có nậm pịa dê, nậm pịa bò, nậm pịa trâu,… Mới nghe tên thôi thì nhiều người đã ái ngại và không muốn thử, nhưng một khi đã thưởng thức nậm pịa rồi thì chắc chắn ai cũng sẽ “xiêu lòng” bởi món đặc sản quá sức hấp dẫn này.

Quan niệm của người dân tộc Thái, chất dịch trong ruột non chính là phần tinh túy, ngon nhất khi thức ăn được chuyển hóa và chuẩn bị ngấm qua mạch máu nuôi dưỡng cơ thể, vì thế nậm pịa có sử dụng phần nguyên liệu này là một món vừa quý lại vừa bổ dưỡng. Khi chế biến, người ta sẽ chọn đoạn ruột non có phần pịa ngon nhất, tiếp đến sẽ lấy phần pịa ra bát và nêm những loại gia vị vào để tạo nên món ăn. Ngoài ra, nậm pịa còn có tác dụng giải rượu rất tốt nên thường xuất hiện cả trong các đám cưới, đám hiếu đám hỉ.

2.5. Xôi ngũ sắc

Nếu có dịp ghé thăm Tây Bắc, chắc chắn không ai lại có thể từ chối món xôi ngũ sắc với màu sắc bắt mắt, vị thơm lại dẻo ngon này. Xôi ngũ sắc có tên gọi như vậy là vì xuất phát từ 5 màu chủ đạo trong món xôi, bao gồm trắng, tím, xanh, vàng và đỏ. Theo quan niệm của những người dân tộc ở Tây Bắc, hình ảnh xôi ngũ sắc tượng trưng cho “ngũ hành” và những điều may mắn, tốt lành.

Nguyên liệu chính để àm ra món xôi ngũ sắc là gạo nếp thơm, được trồng và thu hoạch từ chính các địa phương vùng Tây Bắc. Ngoài ra, bà con ở đây còn dùng các loại lá cây rừng để nhuộm màu, tạo màu cho xôi mà không cần đến các phụ gia tạo màu khác. Vì thế, khi thưởng thức món xôi ngũ sắc, chúng ta không chỉ thấy được độ dẻo mềm, ngon miệng của xôi nếp mà còn ấn tượng với cả hương thơm đặc biệt từ các loại lá cây rừng. 

Xem thêm: Top những món ăn ngon không thể bỏ qua vào mùa thu Hà Nội

3. Kết luận

Với nền ẩm thực phong phú, đa dạng và mang đậm dấu ấn của những dân tộc vùng cao, Tây Bắc đang là điểm đến không thể bỏ lỡ của hội mê xê dịch trong mùa thu – đông này. Tranh thủ xách ba lô lên và đi tới miền đất có 1-0-2 này ngay các bạn nhé!