Luật BHXH 2024: Chủ hộ kinh doanh F&B đóng Bảo hiểm xã hội bắt buộc như thế nào từ ngày 01/7/2025?
1. Những đối tượng thuộc diện bắt buộc tham gia BHXH sau ngày 01/7/2025?
1.1. Chủ hộ kinh doanh F&B có giấy phép đăng ký kinh doanh
Chủ hộ kinh doanh nói chung và ngành F&B nói riêng có giấy phép đăng ký kinh doanh sẽ chính thức thuộc diện bắt buộc tham gia BHXH kể từ ngày 01/7/2025. Quy định này được nên rõ tại Điểm m, Khoản 1, Điều 2 của Luật Bảo hiểm xã hội 2024.
Nhấn mạnh vào “chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh” là một phần để Nhà nước khuyến khích, thúc đẩy hộ kinh doanh đăng ký đầy đủ, kê khai minh bạch và chuyển đổi lên quy mô doanh nghiệp khi mở rộng.
1.2. Người lao động tại quán ăn, quán cà phê
Bên cạnh tham gia BHXH cho chính mình, chủ hộ cũng cần tham BHXH cho nhân viên của quán. Nhân viên phục vụ, đầu bếp, thu ngân… ký hợp đồng lao động (dù là 1 tháng hay dài hạn), chủ quán có nghĩa vụ đóng BHXH. Quy định này căn cứ theo Điểm a, Khoản 1, Điều 2 của Luật Bảo hiểm xã hội 2024.
Đối với ngành F&B, đa số nhân viên thu ngân, phục vụ là các bạn sinh viên làm việc theo ca, chủ quán cũng cần lưu ý: Không phân biệt toàn hay bán thời gian, chỉ cần có hợp đồng lao động trên 1 tháng đều bắt buộc tham gia BHXH.
Xem thêm Cách quản lý nhân sự quán cà phê hiệu quả và chuyên nghiệp.
1.3. Các trường hợp ngoại lệ
Mặc dù phạm vi đối tượng được mở rộng, Luật BHXH 2024 vẫn có những trường hợp ngoại lệ nhằm đảm bảo tính hợp lý và công bằng:
Chủ hộ kinh doanh đã đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định chung sẽ không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, trừ trường hợp thời gian đóng BHXH của họ còn thiếu tối đa 06 tháng để đủ điều kiện hưởng lương hưu (Khoản 7 Điều 2 Luật BHXH 2024).
Nếu chủ hộ kinh doanh đồng thời làm việc cho một đơn vị khác và đã tham gia BHXH bắt buộc tại đơn vị đó, họ sẽ không cần phải tham gia thêm BHXH với tư cách là chủ hộ kinh doanh. Điều này giúp tránh việc đóng trùng lặp và giảm gánh nặng cho người tham gia.
2. Mức đóng và phương thức đóng BHXH bắt buộc trong ngành F&B
2.1. Tỷ lệ đóng BHXH của chủ quán và nhân viên của quán ăn, quán cà phê
Đối với chủ quán, tỷ lệ đóng BHXH là 25% mức tiền lương tháng lựa chọn. Khoản này được phân bổ như sau:
- 3% đóng vào quỹ ốm đau và thai sản.
- 22% đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất.
Đối với nhân viên tại quán, tổng mức đóng BHXH bắt buộc là 32% tiền lương tháng đóng BHXH. Trong đó:
- Chủ quán (người sử dụng lao động) đóng 21,5%
- Nhân viên (người lao động) đóng 10,5%
Khoản này bao gồm BHXH, Bảo hiểm thất nghiệp, Bảo hiểm y tế và Bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
Với đặc thù nhân sự ngành F&B là tỷ lệ thay thế nhân sự cao, ảnh hưởng tới quá trình vận hành cũng như trải nghiệm khách hàng. Việc đóng đầy đủ và đúng hạn BHXH cho nhân viên cũng là một lợi thế giúp quán giữ chân nhân viên tốt hơn.
Xem thêm: Bí quyết quản lý nhân sự trong nhà hàng để “giữ người tài”.
2.2. Căn cứ đóng BHXH bắt buộc theo Luật BHXH 2024
Về căn cứ đóng, theo Điểm d khoản 1 điều 31 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, chủ hộ kinh doanh được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng Bảo hiểm xã hội bắt buộc nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng.
Ví dụ cụ thể: Hiện nay, mức lương cơ sở là 2.340.000 đồng/tháng. Do đó mức đóng bảo hiểm xã hội thấp nhất của chủ hộ kinh doanh là 25% x 2.340.000 = 585.000 đồng/tháng./.
Khả năng cho phép chủ hộ kinh doanh “lựa chọn tiền lương” trong giới hạn tối thiểu và tối đa là một đặc điểm thiết kế quan trọng. Sự linh hoạt này nhằm làm cho chế độ bắt buộc dễ thích nghi hơn và giảm gánh nặng tài chính cho chủ hộ kinh doanh.
2.3. Phương thức đóng BHXH đối với chủ hộ kinh doanh F&B
Các khoản đóng góp có thể được thực hiện hàng tháng, hàng quý (mỗi 3 tháng) hoặc nửa năm (mỗi 6 tháng). Sự linh hoạt trong phương thức đóng này sẽ phù hợp với chu kỳ dòng tiền của các chủ quán F&B, giúp họ dễ dàng quản lý tài chính hơn.
3. Quyền lợi và chế độ mà chủ quán F&B và nhân viên được thưởng khi tham gia BHXH
BHXH bắt buộc cung cấp cho người tham gia một bộ toàn diện gồm năm chế độ quan trọng, đảm bảo một mạng lưới an sinh xã hội rộng lớn hơn so với các lựa chọn tự nguyện trước đây. Các chế độ này bao gồm:
| Ốm đau | Hỗ trợ tài chính trong thời gian người tham gia bị ốm đau. |
| Thai sản | Các quyền lợi liên quan đến thai kỳ, sinh con và chăm sóc con cái. |
| Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp | Bồi thường và hỗ trợ cho các thương tật hoặc bệnh tật phát sinh trong quá trình làm việc |
| Hưu trí | Lương hưu khi đạt tuổi nghỉ hưu và đủ điều kiện đóng góp. |
| Tử tuất | Các quyền lợi cho thân nhân người được bảo hiểm khi người đó qua đời. |
So sánh BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện
Theo quy định BHXH cũ, BHXH tự nguyện chủ yếu chỉ cung cấp 2 chế độ: Hưu trí và Tử tuất. Trong khi BHXH bắt buộc được hưởng thêm 3 chế độ khác là ốm đau, thai sản và tai nạn lao động/ bệnh nghề nghiệp. Như vậy việc chuyển đổi sang BHXH bắt buộc sẽ cho phép chủ quán F&B được tiếp cận với các lợi ích an sinh xã hội rộng hơn mà trước đây không có trong chế độ BHXH tự nguyện. Điều này cũng giúp đảm bảo sự ổn định thu nhập và tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe dành cho chủ hộ kinh doanh nhỏ lẻ.
4. Các mức phạt khi chủ quán ăn, quán cà phê không tuân thủ quy định Luật BHXH 2024
Từ ngày 01/7/ 2025, việc không tuân thủ nghĩa vụ BHXH bắt buộc, dù là đối với chính chủ hộ kinh doanh hay đối với người lao động của họ, đều sẽ dẫn đến các hình thức xử phạt hành chính.
4.1. Các hình thức xử phạt cụ thể mà chủ quán cần biết.
- Đối với hành vi không đóng hoặc đóng không đầy đủ: Mức phạt tiền từ 18% đến 20% tổng số tiền BHXH phải đóng. Mức phạt tối đa cho hành vi này là 75 triệu đồng, áp dụng khi vi phạm chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.
- Đối với hành vi trốn đóng: Mức phạt nghiêm khắc hơn, từ 50 triệu đồng đến 75 triệu đồng, nếu hành vi này chưa đến mức bị xử lý hình sự.
4.2. Biện pháp khắc phục hậu quả dành cho quán F&B
Ngoài việc bị phạt tiền, các đơn vị không tuân thủ sẽ bị buộc phải nộp đầy đủ các khoản tiền sau:
- Tiền BHXH, BHTN còn thiếu.
- Lãi phát sinh bằng 2 lần lãi suất đầu tư quỹ BHXH năm trước tính trên số tiền và thời gian chậm/trốn đóng. Nếu không tự thực hiện, ngân hàng/tổ chức tín dụng sẽ trích từ tài khoản của người sử dụng lao động (chủ quán) số tiền nợ cùng lãi suất không kỳ hạn cao nhất (áp dụng khi vi phạm từ 30 ngày trở lên).
5. Thủ tục đăng ký tham gia BHXH lần đầu cho Hộ kinh doanh F&B
5.1. Hồ sơ cần chuẩn bị đăng ký BHXH bắt buộc
Hồ sơ đăng ký BHXH lần đầu bao gồm các giấy tờ sau:
Đối với hộ kinh doanh (với tư cách là đơn vị đóng góp):
- Tờ khai đơn vị tham gia thông tin bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế (Mẫu TK3-TS), ban hành kèm theo Quyết định 490/QĐ-BHXH ngày 28/3/2023.
- Báo cáo tình hình sử dụng lao động và danh sách tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp (Mẫu D02-LT), ban hành kèm theo Quyết định 1040/QĐ-BHXH ngày 18/8/2020.
Đối với cá nhân (chủ hộ kinh doanh và người lao động):
- Tờ khai tham gia BHXH, bảo hiểm y tế (Mẫu TK1-TS), ban hành kèm theo Quyết định 490/QĐ-BHXH ngày 28/3/2023.
- Các giấy tờ chứng minh được hưởng quyền lợi BHYT cao hơn (nếu có).
5.2. Nơi nộp hồ sơ và phương thức nộp BHXH
Sự thay đổi hành chính gần đây đã có ảnh hưởng tới việc hợp nhất và chuyển đổi các văn phòng BHXH cấp huyện thành chi nhánh trực thuộc quản lý cấp tỉnh/ thành phố. Vì vậy hồ sơ sẽ được nộp tại cơ quan BHXH cấp tỉnh/ thành phố theo 3 phương thức:
- Trực tiếp: Tại cơ quan BHXH tỉnh hoặc Trung tâm phục vụ Hành chính công (HCC).
- Trực tuyến: Qua Cổng Dịch vụ công Quốc gia hoặc Cổng BHXH điện tử. Phương thức này thường yêu cầu chữ ký số để xác thực.
- Qua bưu điện.
Thời gian giải quyết hồ sơ không quá 05 ngày làm việc kể từ ngày cơ quan BHXH nhận được hồ sơ đầy đủ và hợp lệ.
6. Kết luận
Để đảm bảo tuân thủ và tận dụng tối đa các lợi ích từ chính sách BHXH mới, các chủ quán ăn, nhà hàng, quán cà phê… hãy chủ động tìm hiểu kỹ các yêu cầu pháp lý mới, các thủ tục hành chính và điều chỉnh tài chính cần thiết.
