Từ quý 4 năm 2022 đến nay, nền kinh tế toàn cầu nói chung và kinh tế Việt Nam gặp không ít khó khăn. Điều này cũng ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của ngành F&B trong năm 2023, đồng thời mang đến nhiều trở ngại lớn cho hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành. Tuy nhiên, bức tranh ngành F&B Việt Nam năm 2023 không chỉ một màu xám. Từ đầu năm đến nay, dân “ngành” cũng đã trải qua không ít sự kiện “chấn động” và đặc sắc. Trong bài viết này, hãy cũng iPOS.vn nhìn lại những sự kiện nổi bật trong ngành F&B một năm qua nhé! 

1. Cuộc chiến nảy lửa giữa các chuỗi cà phê sang chảnh: Highlands Coffee vô đối, Phúc Long bung lụa, Starbucks bình tĩnh, The Coffee House thủ thế

Bất chấp những ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu, năm 2023 vẫn là một năm đầy sôi động của các chuỗi đồ uống trong phân khúc trung và cao cấp như Highlands Coffee, Phúc Long, Katinat hay The Coffee House,… Bởi lẽ, hầu hết những thương hiệu này đều có nguồn lực tài chính khổng lồ từ công ty mẹ và luôn sẵn sàng trong việc “bành trướng” thêm sức ảnh hưởng. Cụ thể: 

1.1. Highlands Coffee vẫn vô đối 

Highlands Coffee hiện là hệ thống chuỗi cà phê mạnh nhất ở phân khúc cao cấp trong nhiều năm liền và đang tiến lên với tốc độ khủng khiếp. Chỉ trong vòng 9 tháng đầu năm 2023, thương hiệu đã mở thêm gần 100 cửa hàng nhượng quyền, nâng tổng số cửa hàng trong chuỗi chạm mốc 700. Đồng thời, “ông lớn” này còn khiến nhiều người ngỡ ngàng khi vừa khai trương dự án nhà máy rang cà phê Cao Nguyên tại KCN Phú Mỹ II – Bà Rịa Vũng Tàu với diện tích 24.000m2 và vốn đầu tư 500 tỷ đồng. 

1.2. Phúc Long vươn lên vị trí thứ 2

Sau khi về dưới trướng Masan, Phúc Long hiện tại đã thành công vươn mình trở thành chuỗi đồ uống lớn thứ hai trong thị trường chuỗi đồ uống Việt Nam. Tính riêng trong năm 2022, thương hiệu này đã khai trương hơn 44 cửa hàng flagship tại các thành phố lớn trên toàn quốc. Qua đó, giúp nâng tổng số cửa hàng flagship trong toàn chuỗi lên hơn 150. Thêm vào đó, Phúc Long cũng đang là chuỗi đồ uống có số lượng kiosk lớn nhất với hơn 45 điểm tại các vị trí đắc địa, đông dân cư.

1.3. The Coffee House thủ thế

Dù đang có một khoảng thời gian “chật vật” tìm hướng đi mới, The Coffee House vẫn là chuỗi đồ uống đứng thứ 3 về quy mô chuỗi cửa hàng tại Việt Nam. Tính tới thời điểm hiện tại, thương hiệu đang có khoảng 150 cửa hàng trên toàn quốc, giữ nguyên số lượng so với năm 2022. 

Được biết, chiến lược của The Coffee House trong năm 2023 thiên về hướng “thủ thế”. Thương hiệu không “ồ ạt” mở cửa hàng như cách nhiều đối thủ trên thị trường đang làm mà lựa chọn đi những bước “trầm ổn” khi chỉ tập trung nhiều vào các hoạt động truyền thông cũng như ra mắt các sản phẩm mới, cải thiện chất lượng dịch vụ khách hàng. 

1.4. Starbucks bĩnh tĩnh 

Dù đã có mặt tại Việt Nam được hơn một thập kỷ nhưng “ông lớn tỷ đô” Starbucks chỉ vừa mới cán mốc 100 cửa hàng vào tháng 9 năm nay. So với số lượng cửa hàng cà phê của “gã khổng lồ” này tại các nước Đông Nam Á thì đây thực sự là một con số quá mức khiêm tốn. Tuy nhiên, đây cũng là cột mốc đánh dấu sự phát triển đầy vững vàng của hãng cà phê số 1 thế giới tại thị trường “khó tính” như Việt Nam. 

1.5. Katinat Saigon Cafe “bứt tốc” 

Dù chỉ là một “em út” mới nổi trong thị trường đồ uống Việt Nam, nhưng Katinat Saigon Cafe đang để lại những dấu ấn sâu sắc trong hành trình “bứt tốc” đầy ấn tượng của mình. Chỉ trong vòng chưa đầy hai năm, thương hiệu này đã nhân rộng quy mô từ 10 cửa hàng lên tới con số 58, đồng thời đưa tên mình vào danh sách “tân binh khủng long” trong số các thương hiệu “đình đám” tại thị trường Việt Nam. Thậm chí, tốc độ nhân chuỗi của Katinat chỉ đứng sau Highlands Coffee, Phúc Long, và được đưa vào danh sách thương hiệu triển vọng nhất trong vòng 3 năm tới của thị trường F&B Việt Nam. 

2. Biến cố Mixue: Mô hình nhượng quyền bão hòa, chủ đầu tư than bị “chèn ép” và “bóc lột”?

Đầu năm 2023, Mixue thông báo cán mốc 1000 cửa hàng tại thị trường Việt Nam, đưa thương hiệu xứ tỷ dân này trở thành chuỗi đồ uống lớn nhất tại Việt Nam hiện nay. Tuy nhiên, vui mừng chưa bao lâu thì đến ngày 29/9 vừa qua, tại một cửa hàng Mixue tại Triều Khúc (Hà Nội), nơi được cho là trụ sở Công ty TNHH Snow King Global (đơn vị quản lý thương hiệu Mixue tại Việt Nam), nhiều chủ quán mua nhượng quyền đã căng băng rôn biểu tình đòi quyền lợi. Nguyên nhân do Mixue thông báo giảm giá 10% – 25% các sản phẩm nhưng giá nguyên liệu đầu vào chỉ giảm 8% – 10%. 

Trước sự việc trên, đại diện của công ty Mixue Việt Nam cũng chưa đưa ra được câu trả lời rõ ràng ngoài việc nói rằng mong các chủ cửa hàng thông cảm sau đó quay lưng đi. Động thái này đẩy làn sóng phẫn nộ từ phía các chủ cửa hàng lên cao hơn, các chủ cửa hàng cảm thấy không được tôn trọng mặc dù đã bỏ ra xấp xỉ 1 tỷ đồng ký vào biên bản nhượng quyền trên tinh thần hợp tác song phương.

Tính đến ngày 3/10/2023, số lượng chủ quán đến để yêu cầu được đối thoại trực tiếp với đại diện thương hiệu đã tăng lên gần 200 người, quy tụ từ nhiều tỉnh thành như thành phố Hồ Chí Minh, Phú Thọ, Nam Định, Quảng Ninh,..  Ngày càng nhiều chủ đầu tư bày tỏ thái độ không hài lòng với cách làm việc của thương hiệu, đồng thời thể hiện quyết tâm muốn “chống cự” đến cùng. 

Sau sự kiện này, Mixue cũng bắt đầu lộ ra nhiều một số nhược điểm khiến các nhà đầu tư bất bình. Điển hình như những “hình phạt khắc nghiệt” trong hợp đồng nhượng quyền hay việc không thực hiện đúng những điều khoản đã cam kết. Những người trong cuộc đã có rất nhiều tâm sự, từ những điều khoản trong hợp đồng, đến những ràng buộc pháp lý. 

3. Phân khúc đồ uống giá rẻ “lên ngôi”, hàng loạt thương hiệu mới gia nhập thị trường

Thời kỳ kinh tế khó khăn, người tiêu dùng “thắt lưng buộc bụng” cũng là lúc đồ uống giá rẻ “lên ngôi”. Chỉ trong nửa đầu năm 2023, mô hình đồ uống bình dân đã chứng kiến sự cạnh tranh lớn chưa từng có. Hàng loạt thương hiệu trong và ngoài nước “ồ ạt” tiến vào thị trường nhằm tranh giành “miếng bánh” phân khúc giá rẻ đầy tiềm năng này. 

Trong đó, những cái tên nổi bật nhất có thể kể đến như TocoToco, Cooler City, Chatthai, BingLong,… Chính điều này đã dồn Mixue (chuỗi đồ uống có quy mô cửa hàng lớn nhất Việt Nam ở thời điểm hiện tại) vào thế phải tiếp tục giảm giá để cạnh tranh. Bởi lẽ đó, Mixue đã vô hình chung “khơi mào” cuộc chiến phá giá, làm “méo mó” bộ mặt thị trường F&B Việt Nam. Hãy cùng iPOS.vn điểm danh các “tên tuổi máu mặt” nhất trong làng đồ uống ở phân khúc bình dân hiện nay: 

3.1. Mixue

Dù đang bị nhiều “lùm xùm” bủa vây nhưng Mixue hiện vẫn đang là thương hiệu nắm giữ ngôi vương tại thị trường đồ uống bình dân Việt Nam hiện nay. Gia nhập thị trường chưa đầy 6 năm, mở hơn 1.400 cửa hàng, Mixue đang sở hữu cho mình một thứ “quyền lực mềm” mà bất kì doanh nghiệp nào trong ngành này đều khao khát, gồm: hiệu quả chuỗi cung ứng, tối ưu về giá và dễ dàng nhượng quyền khi sản phẩm, máy móc, quy trình đều đã được đóng gói. Do đó, mọi nhất cử nhất động của Mixue đều có thể mang lại ảnh hưởng rất lớn tới hoạt động của thị trường. Thậm chí là đẩy các doanh nghiệp cùng ngành vào thế kinh doanh phải hy sinh lợi nhuận để chạy theo các cuộc đua mà “ông lớn” này khởi xướng. 

3.2. Cooler City

Cooler City cũng là một thương hiệu đồ uống giá rẻ bắt nguồn từ Trung Quốc. “Người anh em đồng hương” này của Mixue được đỡ đầu bởi Boduo – “ông lớn” ngành đồ uống và thực phẩm hàng đầu châu Á nên luôn đảm bảo nguồn cung ứng dồi dào và nguồn vốn đầu tư lớn mạnh. 

Lợi thế của “người anh em” này là có trung tâm nghiên cứu R&D sản phẩm mới nên có nhiều đồ uống lạ hơn Mixue như trà xoài phuket, trà dâu thạch dừa, topping hạt nổ,… Hơn nữa, Cooler City khá cẩn trọng trong việc nhượng quyền để giữ gìn hình ảnh thương hiệu, họ cân nhắc chủ đầu tư khá kỹ càng, không nhượng quyền ồ ạt, quyết không đi vào “vết xe đổ” của Mixue.

3.3. ToCoToCo

Thương hiệu có đủ lợi thế “sân nhà”, có uy tín vì vốn là một hãng trà sữa bình dân quen thuộc với học sinh, sinh viên Việt Nam 10 năm qua. Nhược điểm của TocoToco là cần vốn đầu tư cao hơn Mixue và Cooler, giá trà sữa cũng cao hơn nên khó cạnh tranh. Sử dụng kem tươi là sản phẩm mồi giá 8 nghìn/chiếc nhưng không được khách hàng đánh giá cao về chất lượng.

3.4. Chatoo

Chatoo là một tên tuổi mới nổi trong ngành đồ uống Việt Nam năm 2023. Tương tự như các chuỗi nói trên, Chattoo bán cả kem và trà sữa trong phân khúc giá rẻ với hàng chục cửa hàng nhượng quyền được mở trong vòng hơn 1 năm. Với sự bứt phá nhanh chóng này, nhiều người trong ngành “đặt cược” rằng Chatoo có thể vươn lên là một “kỳ lân” mới nổi trong ngành đồ uống Việt năm nay. 

3.5. Chatthái

Một tên tuổi mới nổi khác tại Hà Nội là Chatthái – một thương hiệu đến từ Thái Lan. Tương tự như các chuỗi nói trên, Chatthái bán cả kem và trà sữa. Dù 15.000 đồng/chiếc kem không phải mức giá cạnh tranh so với Mixue, Cooler City hay ToCoToCo nhưng các sản phẩm ở đây có nhiều điểm khác biệt. Không chỉ là kem ốc quế vị vani, kem Chatthái có vị trà thái xanh, trà thái đỏ khá lạ miệng.

4. Cà phê muối, trà mãng cầu, trà chanh giã tay,… hàng loạt trend ẩm thực xuất hiện “xâm chiếm” thị trường F&B Việt Nam năm 2023 

Dưới sức ảnh hưởng “mạnh mẽ” của mạng xã hội, thị trường thực phẩm và đồ uống Việt năm 2023 “chào đón” hàng loạt trào lưu, xu hướng ẩm thực mới ra đời. Đơn cử như “hot trend” bánh cafe muối, đồng xu phô mai, trà mãng cầu, trà sữa nướng Vân Nam hay trà chanh giã tay,..

Không khó để bắt gặp những cá nhân, doanh nghiệp “ăn nên làm ra” nhờ bắt đúng trend, nhưng bên cạnh đó, cũng không ít người gặp cảnh “dở khóc dở cười” khi “đu” theo các trend ẩm thực này. 

4.1. Trà mãng cầu 

Nhắc đến xu hướng đồ uống nửa đầu năm 2023, không thể không nhắc đến cái tên Trà mãng cầu. Ngay khi vừa ra mắt, món đồ uống này đã nhanh chóng “viral” trên khắp các nền tảng mạng xã hội, thu hút hàng triệu lượt tương tác và chia sẻ. Nắm bắt xu hướng này, hàng loạt các thương hiệu đồ uống lớn nhỏ trên khắp cả nước nhanh chóng đưa Trà mãng cầu vào menu chính thức. Vào thời điểm đó, không ngoa khi nói Trà mãng cầu là “vedette” trong thị trường đồ uống, có tốc độ tăng trưởng chóng mặt, giúp kéo lại doanh thu của nhiều cửa hàng trong thời điểm kinh tế suy thoái. 

4.2. Gỏi gà măng cụt 

Gỏi gà măng cụt là một món ăn “độc lạ” được lan tỏa rộng rãi nhờ các influencer nổi tiếng trên nền tảng Tik Tok. Với vị chua thanh lạ miệng, gỏi gà măng cụt nhanh chóng trở thành món ăn “gây thương nhớ” khi vừa xuất hiện và tạo thành một xu hướng ẩm thực mới, “phá đảo” trend trà mãng cầu. Vào thời điểm “hot” nhất, lượng tìm kiếm từ khóa “măng cụt xanh” đạt gần 5 triệu kết quả, từ các kênh bán hàng online đến các cửa hàng hoa quả truyền thống, mặt hàng măng cụt xanh liên tục cháy hàng.

4.3. Cà phê muối 

Dù thị trường F&B Việt Nam năm 2023 đã chứng kiến hàng loạt các trend ẩm thực lớn nhỏ, nhưng cà phê muối vẫn được xem là tượng đài trong số các xu hướng ẩm thực năm nay. Nổi lên từ một hàng xe đẩy cà phê tại Sài Gòn và được chia sẻ rộng rãi trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, TikTok, món đồ uống này nhanh chóng tạo thành “cơn sốt” mới trên cả nước và được người người nhà nhà thi nhau “săn lùng”. 

Có người còn nói đùa rằng, vào thời điểm cà phê muối hot nhất, đi trên đường cứ cách 10m là lại có một xe đẩy cà phê muối. Thậm chí, hàng loạt các thương hiệu đồ uống “đình đám” như Phê La, Highland Coffee, The Coffee House… cũng nhanh chóng bắt trend và sáng tạo ra các món đồ uống mới lấy cảm hứng từ cà phê muối trứ danh. 

4.4. Bánh đồng xu phô mai

Bánh đồng xu phô mai xuất hiện lần đầu tiên tại Hà Nội vào cuối tháng 8 và bỗng chốc “vụt sáng” trở thành món ăn vặt được giới trẻ Thủ Đô yêu thích. Vào thời điểm đó, khắp các trang mạng xã hội đều ngập tràn tin tức về bánh đồng xu, người người, nhà nhà đổ xô đi ăn thử, sẵn sàng xếp hàng vài tiếng đồng hồ để được “diện kiến” món hot trend.  Tuy nhiên, món đồ ăn này cũng nhanh chóng rơi vào cảnh “sớm nở tối tàn”. Chỉ sau một tháng, khách hàng đã “phát ngán” với trend bánh đồng xu, những cửa hàng đông nghịt lúc xưa giờ rơi vào tình trạng ế ẩm, vắng khách. 

4.5. Trà chanh giã tay 

Trà chanh giã tay hẳn là món đồ uống “hot hit” nhất trên thị trường F&B dịp cuối năm. Thức uống này bắt nguồn từ một xe đẩy bán đồ uống dạo tại quận Tây Hồ, Hà Nội của anh Hoàng Thế Hảo. Điểm độc đáo của trà chanh giã tay nằm ở cách thức pha chế mới lạ, hương vị cuốn hút, dễ uống. Vì vậy, dù chỉ vừa ra mắt những món đồ uống này đã nhanh chóng chiếm được thiện cảm của nhiều khách hàng và trở nên phổ biến trên thị trường ẩm thực phía Bắc. 

Không chỉ vậy, nhờ sức mạnh lan tỏa từ các nền tảng mạng xã hội, món trà chanh giã tay đã nhanh chóng trở nên “viral” và xuất hiện ở rất nhiều nơi khác nhau trên cả nước. Hàng loạt các cửa hàng bán trà chanh giã tay xuất hiện, từ mô hình xe đẩy vỉa hè tới các thương hiệu lớn như Maycha, The Cha, TocoToco,… đều có đủ. Mức giá trung bình của một ly trà chanh giã tay sẽ dao động trong khoảng 25.000 – 49.000 đồng. 

4.6. Trà sữa đất nung Vân Nam

Sự xuất hiện của trà sữa đất nung Vân Nam đã làm thay đổi “cuộc đua” ngành đồ uống dịp cuối năm 2023. Được biết, đây là một thức uống vô cùng nổi tiếng tại Trung Quốc hiện nay và chỉ vừa “cập bến” thị trường Việt trong thời gian gần đây. 

Đặc trưng của thức uống này là trà sẽ được rang với đường phèn trực tiếp trên nồi đất đến khi thơm mới cho sữa vào nấu, cuối cùng là cho thêm các loại thảo mộc như hoa khô, kỷ tử, táo đỏ,… Vì được chế biến thủ công nên quá trình để cho ra thành phẩm thường sẽ mất từ 7 – 10 phút.

Nhờ cách pha chế độc đáo và hương vị cực kỳ phù hợp để thưởng thức trong tiết trời mùa Đông, trà sữa đất nung đã nhanh chóng trở thành “cơn sốt” tại Thủ Đô. Người người nhà nhà thi nhau “săn lùng” các quán bán trà sữa đất nung để kịp “bắt trend”, thậm chí sẵn sàng xếp hàng cả tiếng để được thưởng thức món đồ uống này. 

4.7. Mì tôm thanh long đỏ 

Được biết, nguồn gốc của “cơn sốt” mì tôm thanh long đến từ MV quảng bá sản phẩm mì ăn liền thanh long Caty, thương hiệu thuộc sở hữu của Công ty TNHH Caty Food. Dù đã xuất hiện trên thị trường từ năm 2022 nhưng phải tới khi bài hát quảng cáo về việc “lần đầu tiên, trái thanh long có trong mì tôm” ra đời, món mì này mới được biết đến rộng rãi. 

Chỉ trong ba ngày sau khi MV này trở nên viral, mì tôm thanh long đỏ đã càn quét khắp các trang mạng xã hội, “đá bay” trend trà chanh giã tay, trà sữa đất nung lùi lại phía sau. Lượng đơn đặt hàng của thương hiệu ở mức lớn chưa từng có dẫn tới tình trạng quá tải và nhân viên công ty phải tăng ca ngày đêm để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. 

Xem thêm: Cà phê muối, trà mãng cầu, trà chanh giã tay,… trend nào xứng “ngôi vương” năm 2023? 

5. Các ông lớn Việt “ồ ạt” phát triển ở thị trường nước ngoài 

5.1. Trung Nguyên Legend  

Chuỗi Trung Nguyên Legend của ông Đặng Lê Nguyên Vũ đã bắt đầu có những động thái phát triển tại nước ngoài từ năm 2022 với khởi đầu là Trung Quốc. Hiện thương hiệu chuỗi đồ uống này đang có hai cửa hàng tại Thượng Hải và một cửa hàng mới khai trương tại Mỹ. Điều này đánh dấu một cột mốc mới trong hành trình đưa cà phê Việt vươn tầm quốc tế trong tham vọng mà người đứng đầu Trung Nguyên Legend từng tuyên bố trước đó. 

Bên cạnh đó, sau những thành công đã đạt được tại thị trường nước ngoài, thương hiệu này cũng đang lên kế hoạch phát triển thêm 1.000 không gian cà phê Trung Nguyên Legend tại thị trường tỷ đô Trung Quốc và mở rộng 100 không gian tại Mỹ.

5.2. Cộng cà phê   

Mới đây, Cộng Cà phê thông báo vừa mở cửa hàng đầu tiên tại Toronto (Canada), đánh dấu thị trường quốc tế thứ ba mà chuỗi cà phê này đặt chân tới. Cửa hàng tại Canada sẽ là cơ sở thứ 20 của Cộng Cà phê tại thị trường nước ngoài.

Trước đó, chuỗi cà phê mang đậm chất Việt Nam xưa đã đặt chân đến Hàn Quốc và Malaysia. Thương hiệu này để lại dấu ấn đáng kể tại xứ sở kim chi. Kể từ khi mở cửa hàng đầu tiên vào tháng 7/2018, đến nay Cộng Cà phê đã mở được tới 16 chi nhánh ở Hàn Quốc. Trong đó riêng tỉnh Busan có 6 cửa hàng, Seoul và Gyeonggi mỗi nơi có 3 cửa hàng.

Ngay tại Việt Nam, thương hiệu này cũng trở thành điểm đến “phải thử” với nhiều du khách Hàn Quốc. Không khó để bắt gặp dòng khách người Hàn Quốc ra vào tấp nập ở những cửa hàng Cộng Cà phê tại các địa điểm du lịch như phố Nhà Chung (Hà Nội), Sapa, Hội An,…

7. Tạm kết

Trên đây là danh sách những sự kiện nổi bật trong ngành F&B Việt Nam trong năm 2023 được iPOS.vn tổng hợp lại. Hy vọng qua bài viết này, bạn sẽ có cái nhìn tổng quan hơn về tình hình thị trường trong một năm qua và có những kế hoạch dự trù phù hợp cho tình hình kinh doanh của mình trong thời gian tới.